سبک فرزندپروری الگوی کلی تعلیم و تربیت هستند که والدین برای پرورش فرزندان خود از آن ها استفاده می کنند. طرز رفتار ما با کودکان می‌تواند ازلحاظ روانشناسی آنها را تحت تأثیر قرار دهد. سبک‌های فرزندپروری در واقع به ترکیب استراتژی‌هایی که برای رشد فرزند خود اتخاذ کرده‌اید اشاره دارد. اگر شما هم دوست دارید با این سبک ها و پیامد به کارگیری آنها آشنا شوید، حتما ادامه ی مطلب را مطالعه فرمایید.
بیشتر بخوانید، بیشتر بدانید: گیاه خواری “دنیایی از رژیم های سالم!”
سبک های فرزندپروری
پژوهشگران چهار نوع سبک فرزند پروری را معرفی می کنند. تمام والدینی که به تربیت فرزندان خود مشغول هستند در یکی از این دسته قرار دارند:
- سبک فرزند پروری مستبدانه
- سبک فرزند پروری سهلگیرانه
- سبک فرزندپروری طردگرایانه
- سبک فرزند پروری مقتدرانه
شیوه های فرزندپروری بالا بر اساس دو عامل زیر دسته بندی شده‌اند:
- خواسته‌ها و انتظارات والدین از فرزندان
- احساس مسئولیت یا پاسخ گوئی به نیاز فرزندان
بی‌شک، سبک های فرزندپروری مذکور هر یک به طریقی بر تربیت کودکان تأثیر می‌گذارد.
جهت آگاهی: سیر تا پیاز تربیت تک فرزند
سبک های فرزندپروری – مستبدانه
والدین مستبد کسانی هستند که ارزش کمتری برای احساسات کودکان قائل‌اند. آ‌ها بیش از هرچیزی به قوانینی که خود در خانع وضع کرده‌اند فکر می‌کنند و بر این باورند که در هر صورت کودکان باید رعایت این قوانین را در اولویت خود قرار دهند. اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم تمرکز والدینی که سبک فرزندپروری مستبدانه‌ای دارند بر اطاعت بی چون و چرای فرزندان است. به همین خاطر آنها عادت دارند زمانی که فرزندشان از آنها سوال می‌پرسد که چرا باید این کار را انجام دهم، می‌گویند” چون من می‌گویم و من تعیین می‌کنم!”.
فرزندان والدین مستبد معمولا اطاعت کردن را خوب یاد می‌گیرند اما عزت نفس بسیار پایینی را شکل می‌دهند. چرا که آنها هرگز جرات ابراز وجود را نیافته‌اند و در نتیجه وقتی در موقعیتی قرار می‌گیرند که می‌توانند اندیشه های خود را بیان کنند، دچار سردرگمی و احساس ناتوانی می‌شوند. از جمله دیگر تاثیرات فرزندپروری مستبدانه می‌توان به پرخاشگر شدن فرزندان و دروغگویی بیشتر در آنها اشاره کرد.
چرا که این بچه‌ها همواره در خانه احساس خشم و ناکامی خود را سرکوب می‌کنند و در نتیجه بیشتر احتمال دارد که در محیط بیرون رفتارهای ناسازگارنه‌ای از خود نشان دهند. هم چنین از آنجایی که والدین مستبد بیش از دیگران از مجازات و تنبیه استفاده می‌کنند، در بسیاری از موارد فرزندان آنها برای رهایی از تنبیه به دروغگویی و پنهانکاری روی می‌آورند.
ویژگی‌های سبک فرزندپروری مستبدانه:
- سبک انضباطی خشک و اغلب بدون توضیح و صحبت است.
- به کار بردن تنبیه شایع است.
- آزادی فرزندان در خانواده بسیار محدود است و ارتباط بیشتر یکطرفه و از مادر به کودک است.
- علت قوانین عموما توضیح داده نمی‌شود.
- والدین این سبک معمولا مراقبت و حمایت کمتری دارند.
- انتظارات بالا است و رفـتار با کودک بدون انعطاف است.
شاید این مطلب هم برایتان جالب باشد: کندر “داروی باستانی ایرانی”
سبک های فرزندپروری – سهلگیرانه
والدین دارای سبک سهلگیرانه بیشتر اجازه می‌دهند کودک هر کاری دوست دارد انجام دهد و هدایت و جهت دهی کمتری نشان می‌دهند. آنها با کودک خود بیشتر شبیه دوست هستند تا والد. این والدین معمولا خیلی ملایم و بامدارا هستند. آنها عموما دخالت کمتری دارند و تنها وقتی وارد می‌شوند که مشکل جدی پیش آمده است.این والدین معمولا خیلی بخشنده‌اند، از هر چیز زود می‌گذرند. برای مثال در برخورد با اشتباهات کودک از اصطلاحی مثل «بچه است دیگر» استفاده می‌کنند.
این والدین معمولا به دلیل دلسوزی پیامدهای رفتاری را خیلی جدی اجرا نمی‌کنند و برای مثال با اصرار یا خواهش کودک سریع امتیاز را به کودک بر می‌گردانند یا محدودیت را برمی دارند. والدین سهل گیر معمولا بیشتر نقش دوست را برای کودک خود می‌گیرند. آنها به حرف‌های کودک در مورد مشکلاتش گوش می‌دهند اما تلاشی برای اصـلاح رفتار کودکان نمی‌کنند.
به طور کلی سبک تربیتی سهلگیر دارای ویژگی‌های زیر است:
- سبک تربیتی آنها بر عکس سبک سختگیرانه است. آنها قوانین نمی‌گذارند یا قانون‌های خیلی کمتری دارند.
- ارتباط عموما باز است، اما این والدین می‌گذارند کودکان خودشان تصمیم بگیرند و فــرصت تجربه به کودک می دهند.
- این والدین معمولا گرم و مراقبت کننده‌اند.
- در این نوع فرزندپروری انتظارات یا وجود ندارد یا در حداقل ممکن است
درباره ی زرشک پلو چه می دانید؟
سبک های فرزندپروری – طردکننده
والدین سبک فرزندپروری طردکننده درگیری کمی با کودک خود دارند. به عبارتی خیلی کاری به کار کودک خود ندارند. آنها زمان خیلی کمی را با کودک خود می‌گذرانند. این والدین اطلاع کمی نسبت به وضعیت کودکشان دارند. آنها قوانین تربیتی زیادی نمی‌گذارند. کودکان آنها نه تنها هدایت زیادی دریافت نمی‌کنند، بلکه رقبت و توجه زیادی هم نمی‌گیرند. به عبارتی والدین طردکننده انتظار دارند کودکان خودشان بزرگ شوند.
آنها وقت و انرژی زیادی برای رسیدگی به نیازهای کودک نمی‌گذارند. والدین طردکننده ممکن است در مورد کودکشان غفلت کنند، اما بیشتر مواقع این موضوع ناخواسته است. برای مثال مادری که دچار اختلال روانی مثل افسردگی است، یا اعتیاد به مواد مخدر دارد نمی‌تواند به نیازهای عاطفی یا جسمی کودک به طور پایدار رسیدگی کند.
همچنین در مواقعی والدین طردکننده آگاهی کمی نسبت به رشد کودک دارند. گاهی هم درگیری بسیار شدیدی در مورد مسائل مثل مشکلات مالی، بیکار، بیماری و … دارند. کودکانی که با این نوع سبک تربیتی رشد می‌کنند اغلب اعتماد به نفس بسیار پایینی دارند.
ویژگی‌های سبک طردکننده به شرح زیر است:
- هیچ سبک تربیتی مشخصی به کار نمی‌رود.
- والد اجازه می‌دهد کودک هر کاری می‌خواهد انجام دهد، بدون آگاهی دادن یا مراقبت کردن.
- ارتباط خیلی محدود است.
- این والدین مراقبت خیلی کمی فراهم می‌کنند.
- انتظارات خیلی کمی از کودک دارند.
- ممکن است والدین دچار افسردگی و یا اعتیاد باشند.
سبک مقتدرانه
بسیاری از متخصصان رشد کودک و روانشناسان بر این باور هستند که بهترین و مؤثرترین سبک فرزندپروری ، قاطعانه است. والدین این سبک قوانین مشخص و محدودیت‌های واضح و پایدار دارند، از فرزندانشان انتظارات معقول و منطقی دارند. به سخنان کودک به درستی گوش می‌دهند و به او بازخورد‌های مثبت می‌دهند. فرزندانی با سلامت روان، اعتماد به نفس و موفق حاصل این سبک فرزندپروری هستند.
به طور کلی سبک مقتدرانه این نشانه‌ها را دارد:
- قوانین مشخص است و دلایل آن توضیح داده می‌شود.
- ارتباط زیاد و متناسب با ســن تربیت کودک و درک اوست.
- این والدین مراقبت کننده و حامی هستند.
- انتظارات و اهداف بالا و روشن در خانواده وجود دارد و مفهوم منطقی و درست آزادی در خانواده کاملا مشهود است.
این محتوای مفید را هم دنبال کنید: افسردگی پس از زایمان؛ از علل تا درمان آن
سخن پایانی
در این نوشته در مورد انواع سبک های فرزندپروری و پیامد های به کار گیری آنها سخن گفتیم. برخی ازخانواده ها به خوبی می دانند که چگونه با فرزندان خود در شرایط مختلف رفتار کنند در مقابل، شاید عده‌ای از والدین نتوانند به خوبی با فرزندان خود ارتباط برقرار کنند. در هر حال توصیه می کنیم با مراجعه به روانشناس خانواده و افزایش دانش خود، زندگی بهتری را برای خود و فرزندانتان به ارمغان بیاورید.
سپاس که در مجله لاکچری لایف همراه ما بودید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.
